Theo đề án nhà ở xã hội Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt với mục tiêu 1 triệu căn hộ đến năm 2030, nhiều doanh nghiệp bất động sản đã cam kết xây 1,3 triệu căn. Thế nhưng đến nay, cả nước mới chỉ hoàn thành 40.600 căn nhà ở xã hội, tương đương trên 4% mục tiêu. Với tiến độ này, việc giải bài toán cho ra đáp số về mục tiêu 2030 là nan đề của cơ quan quản lý nhà nước và cả doanh nghiệp bất động sản.
Cách nay gần 2 năm, hưởng ứng lời kêu gọi của Thủ tướng Chính phủ, nhiều doanh nghiệp bất động sản hàng đầu đã cam kết xây 1,3 triệu căn nhà ở xã hội, trong đó, Vingroup cam kết xây 500.000 căn, Novaland đảm nhận xây 200.000 căn.
Vingroup đang nỗ lực thực hiện mục tiêu đã cam kết 500.000 căn nhà ở xã hội nhưng chưa đạt tiến độ, Chủ tịch HĐQT Vingroup Phạm Nhật Vượng phải trải lòng trong Hội nghị Thường trực Chính phủ trong thời gian vừa qua.
Tiến độ thực hiện Đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội
Đầu năm 2023, Thủ tướng Chính phủ ra Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 – 2030”. Cụ thể, giai đoạn 2021 – 2025 hoàn thành khoảng 428.000 căn, hoàn thành mục tiêu số căn trong thời gian còn lại.
Số căn nhà ở xã hội đang thực hiện 561.000 căn, trong khi đó, số căn hoàn thành chỉ đạt 7%.
Tại Hội nghị Thường trực Chính phủ làm việc với các ngân hàng thương mại cổ phần chiều 21/9/2024, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho biết cả nước đang thực hiện 619 dự án nhà ở xã hội với quy mô khoảng 561.000 căn hộ, 40.600 căn đã hoàn thành, tương đương hơn 4% mục tiêu đề án 1 triệu căn hộ tới năm 2030.
Trong một báo cáo của CTCP Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), thực tế vấn đề là “Phần nhiều các dự án mới đang ở bước xin chủ trương đầu tư, chưa tập trung vào giai đoạn xây dựng và hoàn thiện, vì vậy sẽ khó để hoàn thành chỉ tiêu nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2025 (428.000 căn hộ)”.
Biểu đồ minh hoạ
Cái khó có từ trong thủ tục và chính sách
Theo lời ông Phạm Nhật Vượng, các doanh nghiệp bất động sản triển khai hoạt động này với lợi nhuận 10% thì không thể làm được, vì chỉ cần hàng tồn chừng 5% – 7%, cộng thêm bán chậm 1 – 2 năm là lỗ, trong khi nhà ở xã hội mang tính đóng góp, không phải kinh doanh. Vì vậy, “Hạn chế lớn nhất hiện nay đối với nhà ở xã hội là nội dung về 10% lợi nhuận”.
Từ thự tế đó, lãnh đạo Vingroup đề xuất Chính phủ nên có cơ chế chỉ định nhà đầu tư để rút ngắn thời gian hoàn thành thủ tục. Ông Vượng cũng mạnh dạn đề nghị tiến hành đồng thời các loại quy hoạch, quy hoạch chung, phân khu, quy hoạch chi tiết, nghiệm thu đề án, qua đó, có thể rút ngắn được quy trình từ 6 đến 9 tháng.
Biểu đồ minh hoạ
VDSC nêu rõ 2 trở ngại không nhỏ là quỹ đất và vốn. Về vốn, gói tín dụng 120.000 tỷ đồng (hỗ trợ cho các dự án nhà ở xã hội) giải ngân rất chậm và nhiều dự án đang thực hiện chưa nhận được hỗ trợ tài chính kịp thời. Theo số liệu được báo cáo tại Hội nghị, tính đến tháng 6/2024, gói tín dụng này mới chỉ giải ngân 1.344 tỷ đồng, tương đương 1,12%.
Mặt khác, cũng theo VDSC, dù nhà ở xã hội xuất phát từ động cơ tốt đẹp, hướng tới người lao động có thu nhập thấp, thế nhưng đối tượng này rất khó tiếp cận, vì thu nhập bình quân của họ chỉ ở mức 7 – 8 triệu đồng/tháng.
Hải Phòng đưa ra đáp số cho nan đề được báo trước
Trong bối cảnh nhiều dự án nhà ở xã hội “bị ế”, thì Hoàng Huy New City – một dự án nhà ở xã hội tại huyện Thủy Nguyên, TP. Hải Phòng đã bán được 99% số căn giai đoạn 1 cho hơn 80% người mua không phải người thu nhập thấp.
Biểu đồ minh hoạ
Tại Hải Phòng, ngoài Hoàng Huy New City, đến tháng 8/2024, còn có hai khu nhà ở xã hội khác đủ điều kiện mở bán là khu 384 Lê Thánh Tông (quận Ngô Quyền), quy mô gần 1.300 căn, giá bán từ 18,9 triệu đồng/m2; và KĐT dịch vụ thương mại và nhà ở công nhân Tràng Duệ (huyện An Dương), quy mô hơn 2.500 căn, giá bán 16,1 triệu đồng/m2.
Riêng dự án Hoàng Huy New City, mỗi căn hộ có diện tích 63m2, giá bán bình quân 14,1 triệu đồng/m2, giá bình quân ước tính hơn 888 triệu đồng. VDSC đặt ra bài toán và tự giải đáp: Giả sử người mua nhà được vay mức tối đa 80% giá trị hợp đồng từ nguồn vốn hỗ trợ mua nhà với mức lãi suất ưu đãi hơn 8%, số tiền lãi hàng tháng phải trả là 4,9 triệu đồng (tức hơn 50% thu nhập, chưa tính tới trả gốc).
Vậy mà thời gian vay ưu đãi chỉ giới hạn trong vòng 5 năm, thì người vay phải chịu lãi suất cao khi kết thúc thời gian ưu đãi.
Vấn đề cốt lõi liên quan đến đối tượng mua nhà, Chủ tịch Vingroup đây đề xuất nâng tiêu chuẩn của nhà ở xã hội, không chỉ là nhà ở cho người nghèo, mà là nhà ở cho người chưa giàu và cho công dân bình thường.
Ảnh: VGP.
Ông Phạm Nhật Vượng cho rằng người dân hiện nay nghèo nhưng có thể sau này họ lại có tiền mua ô tô, xe máy. Với cách nhìn hướng về tương lai tràn trề mơ ước của ngài tỷ phú, nhà ở cũng phải có chỗ để xe, vui chơi cho trẻ con, tiện ích cho người già.
“Chúng ta nâng tiêu chuẩn nhà ở xã hội lên một chút thành nhà ở bình thường. Nếu được nữa thì cho phép đổi tên, không gọi là “Nhà ở xã hội” nữa mà là “Nhà ở Chính phủ” chẳng hạn, tức được Chính phủ hỗ trợ”, ông Vượng đề xuất ý kiến.
Theo Đề án xây dựng 1 triệu căn nhà ở xã hội của Chính phủ, Hải Phòng được giao hoàn thành 33.500 căn từ nay đến năm 2030. Từ năm 2022 đến nay, Thành phố này đã khởi công và đang xây dựng 9 dự án với tổng số trên 15.000 căn, dự kiến trong năm 2025 sẽ hoàn thành xong phần thô, hướng đến hoàn thành chỉ tiêu giai đoạn 2021 – 2025 là 15.400 căn, dự kiến vượt chỉ tiêu phát triển trước năm 2030 là 33.500 căn nhà ở xã hội.