Ngày14/01/2025, Chính phủ Hoa Kỳ đã đưa ra các hạn chế xuất khẩu chip AI tiên tiến toàn diện, vượt ra ngoài các hạn chế hiện tại với Trung Quốc, bao gồm một vành đai toàn cầu bằng chính sách phân loại các quốc gia thành ba cấp độ tiếp cận.
Chính quyền Biden đang triển khai các hạn chế xuất khẩu chip AI mới nhằm bảo vệ vị thế công nghệ vượt trội của Mỹ, đồng thời hạn chế quyền tiếp cận sức mạnh điện toán tiên tiến đối với các quốc gia như Trung Quốc và Nga. Các hạn chế này là một phần trong chiến lược rộng lớn hơn để tăng cường an ninh quốc gia và duy trì lợi thế cạnh tranh trong ngành bán dẫn. Các báo cáo từ Bloomberg, The Register, và Tom’s Hardware đã làm sáng tỏ một hệ thống ba cấp được đề xuất, phân loại các quốc gia dựa trên khả năng tiếp cận chip AI do Mỹ phát triển.
Chip bán dẫn là nền tảng của các công nghệ hiện đại, cung cấp sức mạnh cho mọi sản phẩm công nghệ, từ điện thoại thông minh đến các mô hình AI tiên tiến. Mỹ từ lâu đã dẫn đầu trong lĩnh vực này, nhưng sự cạnh tranh toàn cầu đang ngày càng gay gắt, đặc biệt trong tình hình Trung Quốc đang đạt được những bước tiến đáng kể trong phát triển chip. Để đối phó, chính quyền Biden đã thực hiện nhiều phương thức để thắt chặt kiểm soát xuất khẩu, một động thái có thể định hình lại bối cảnh bán dẫn toàn cầu.
Bộ trưởng Thương mại Gina Raimondo nhấn mạnh rằng việc duy trì lợi thế cạnh tranh này rất quan trọng đối với cả tăng trưởng kinh tế và an ninh quốc gia: “Hoa Kỳ hiện đang dẫn đầu về AI — cả về phát triển AI và thiết kế chip AI, và điều quan trọng là chúng ta phải duy trì như vậy”.
Bằng cách hạn chế xuất khẩu chip AI tiên tiến, chính phủ Hoa Kỳ tìm cách ngăn chặn các đối thủ tiềm tàng có được các năng lực có thể đe dọa đến lợi ích chiến lược của mình, đặc biệt là trong các lĩnh vực quân sự và an ninh mạng.
Chính sách phân định hệ thống ba cấp độ đối xử
Cấp 1: Quyền tiếp cận không hạn chế cho các đồng minh chủ chốt bao gồm Mỹ và 18 quốc gia đồng minh, như Đức, Nhật Bản, Hà Lan, Hàn Quốc, và Đài Loan,… Các quốc gia này sẽ được tiếp cận hoàn toàn với các chip AI và công nghệ bán dẫn tiên tiến do Mỹ thiết kế, nhưng kèm một số điều kiện:
- Các công ty từ những quốc gia này có thể lắp đặt một số bộ xử lý của họ tại các quốc gia thuộc cấp 2.
- Công suất của các cơ sở lắp đặt này bị giới hạn ở mức 7% đối với bất kỳ quốc gia cấp 2 nào.
- Các công ty Mỹ phải đảm bảo rằng ít nhất 50% sức mạnh tính toán của họ được giữ lại trong nước.
Cách tiếp cận này nhằm thúc đẩy sự hợp tác giữa các đồng minh trong khi hạn chế sự lan rộng của công nghệ quan trọng đến các khu vực ít an toàn hơn.
Cấp 2: Quyền tiếp cận hạn chế có điều kiện bao gồm hầu hết các quốc gia, trong đó có các quốc gia ở Đông Âu, Trung Đông, Mexico và một phần của Mỹ Latin. Các quốc gia này sẽ đối mặt với các hạn chế về chủng loại và khối lượng công nghệ AI mà họ có thể nhập khẩu. Các hạn chế chính gồm:
- Giới hạn tối đa 50.000 GPU (Nvidia H100) trong giai đoạn 2025–2027.
- Các quy định về GPU cụ thể và các công nghệ liên quan.
Những biện pháp này được thiết kế để ngăn các quốc gia cấp 2 đạt được sức mạnh tính toán quá mức trong khi vẫn cho phép một số quyền tiếp cận công nghệ của Mỹ để phục vụ phát triển.
Cấp 3: Cấm hoàn toàn đối với các quốc gia có rủi ro cao như Trung Quốc, Nga, Belarus, Iran và Macau. Các quốc gia này phải đối mặt với lệnh cấm hoàn toàn đối với các công nghệ bán dẫn tiên tiến của Mỹ. Các điểm chính bao gồm:
- Không được tiếp cận các chip AI tiên tiến hoặc phần cứng liên quan.
- Hạn chế trong việc lưu trữ các mô hình AI kín hoặc trọng số của chúng.
- Các hạn chế hơn nữa trong việc nhập khẩu thiết bị sản xuất bán dẫn.
Những hạn chế này phản ánh mối quan ngại của Hoa Kỳ về việc các quốc gia này sử dụng năng lực AI cho các mục đích bị coi là trái với sự ổn định toàn cầu và nhân quyền, qua đó ngăn các quốc gia này sử dụng công nghệ AI tiên tiến cho mục đích quân sự hoặc giám sát hàng loạt và chiến tranh mạng.
Tác động của chính sách đến ngành công nghiệp
Hệ thống ba cấp độ có thể mang lại những tác động đáng kể đến ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu. Theo TrendForce, từ tháng 12 năm 2024, TSMC đã ngừng xuất khẩu chip AI sang Trung Quốc với công nghệ dưới 7nm. Samsung cũng được dự kiến sẽ tuân thủ các hạn chế tương tự khi có chỉ thị chính thức.
Các hạn chế này có thể thay đổi chuỗi cung ứng, với các quốc gia cấp 1 được hưởng lợi từ sự hợp tác chặt chẽ hơn với các công ty Mỹ. Trong khi đó, các quốc gia cấp 3 có thể đẩy mạnh nỗ lực phát triển các giải pháp thay thế nội địa, có khả năng kích thích một làn sóng cạnh tranh mới trong ngành bán dẫn.
Các điểm đáng lưu ý cho doanh nghiệp và các quốc gia đồng minh
Mặc dù các biện pháp này phù hợp với nỗ lực của Hoa Kỳ nhằm hạn chế quyền tiếp cận các công nghệ tiên tiến của Trung Quốc, vốn được coi là rất quan trọng đối với những tiến bộ của quân đội như chuyên gia AI, Divyansh Kaushik nhấn mạnh rằng các giới hạn được thiết kế để đảm bảo rằng các hoạt động phát triển AI diễn ra trong môi trường đáng tin cậy, đồng thời giảm thiểu rủi ro từ những hợp đồng chuyển giao trái phép.
- Công ty công nghệ: Các công ty có trụ sở tại Mỹ phải tuân thủ các yêu cầu mới, đảm bảo hạn chế tiếp xúc với thị trường cấp 2 và cấp 3.
Vì vậy, Nvidia và các công ty bán dẫn hàng đầu khác đã bày tỏ lo ngại về khả năng các quy tắc này cản trở sự đổi mới và khả năng cạnh tranh.
Phó chủ tịch phụ trách các vấn đề chính phủ của Nvidia, Ned Finkle, đã gọi các biện pháp này là “vượt quá giới hạn” trong một tuyên bố chính thức trên trang web của Nvidia, lập luận rằng chúng áp đặt các hạn chế quan liêu đối với công nghệ đã có sẵn trên thị trường thương mại.
- Các quốc gia đồng minh: Các công ty tại các quốc gia cấp 1 có thể hưởng lợi từ quyền tiếp cận không bị hạn chế với công nghệ Mỹ, thúc đẩy đổi mới.
Thế nhưng, các nước trong khối EU vẫn bày tỏ lo ngại về các hạn chế mới của Hoa Kỳ, trong khi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì chuỗi cung ứng xuyên Đại Tây Dương an toàn hỗ trợ các lợi ích kinh tế và an ninh chung.
Các hạn chế về chip AI của Hoa Kỳ được dự đoán sẽ ảnh hưởng đến các nhà nghiên cứu, các nhà sản xuất chip và nhà cung cấp dịch vụ đám mây. Nvidia, công ty kiếm được 56% doanh thu bên ngoài Hoa Kỳ, phải đối mặt với những thách thức đáng kể vì Trung Quốc chiếm 17% doanh số của công ty.
- Tác động địa chính trị: Các hạn chế có thể làm căng thẳng thêm mối quan hệ Mỹ-Trung, ảnh hưởng đến động lực thương mại toàn cầu.
Các nhà phân tích cho rằng mặc dù chính quyền có thể chia sẻ lập trường cứng rắn về Trung Quốc, nhưng có thể sẽ có nhiều sự điều chỉnh linh hoạt hơn trong việc triển khai trong khuôn khổ pháp lý.
Cố vấn an ninh quốc gia Jake Sullivan nhấn mạnh đến yêu cầu cảnh giác khi AI tiếp tục phát triển, với những tác động đến cả sự ổn định kinh tế và an ninh: “Hoa Kỳ phải chuẩn bị cho sự gia tăng nhanh chóng về năng lực của AI trong những năm tới, điều này có thể có tác động chuyển đổi đối với nền kinh tế và an ninh quốc gia của chúng ta.”
Mặt khác, một khía cạnh quan trọng của các quy định liên quan đến việc miễn trừ cho các nhà cung cấp dịch vụ đám mây lớn có trụ sở tại Hoa Kỳ như Amazon Web Services, Microsoft và Google.
Các công ty này có thể nộp đơn xin cấp phép để vận hành các trung tâm dữ liệu AI trên toàn cầu, bỏ qua các yêu cầu cấp phép trong một số trường hợp.
Tuy nhiên, những trường hợp miễn trừ này đi kèm với các điều kiện nghiêm ngặt, bao gồm các giao thức bảo mật, yêu cầu báo cáo chi tiết và tuân thủ các tiêu chuẩn về nhân quyền.
Triển vọng của chính sách trong tương lai
Động thái kiểm soát xuất khẩu chip AI của chính quyền Biden phản ánh mối lo ngại ngày càng tăng về việc lạm dụng công nghệ tiên tiến. Khi căng thẳng địa chính trị gia tăng, ngành bán dẫn có khả năng chứng kiến nhiều quy định nghiêm ngặt hơn. Đối với các doanh nghiệp, thích nghi với những thay đổi này sẽ là điều quan trọng để duy trì năng lực cạnh tranh trong bối cảnh toàn cầu đang thay đổi.
Chính quyền Trump sắp tới dự kiến có thể sẽ xem xét lại các quy định, với việc điều chỉnh danh sách các quốc gia được miễn trừ hoặc các điều kiện cấp phép. Thế nhưng, các hạn chế mới về xuất khẩu chip AI là động thái quan trọng trong nỗ lực của Mỹ nhằm duy trì lợi thế công nghệ đồng thời giải quyết các mối quan ngại về an ninh quốc gia.
Bằng cách thực hiện hệ thống ba cấp độ, chính quyền Biden đang cố gắng cân bằng giữa đổi mới và an ninh, đảm bảo rằng công nghệ tiên tiến chỉ nằm trong tay các đồng minh đáng tin cậy. Tuy nhiên, khi ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu đang thích nghi với tình thế nhiều biến động, tác động lâu dài của các biện pháp này là vấn đề khó dự đoán trong những năm tới.