Trong khuôn khổ Hội nghị tổng kết công tác năm 2024 và triển khai nhiệm vụ công tác năm 2025 của ngành KH&CN diễn ra vào ngày 30/12/2024, có Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn tham dự và phát biểu chỉ đạo Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Hoàng Minh đã công bố Báo cáo chỉ số PII năm 2024.
Bộ KH&CN công bốChỉ số PII năm 2024
Chỉ số đổi mới sáng tạo (ĐMST) cấp địa phương (Provincial Innovation Index – PII) là bộ chỉ số tổng hợp duy nhất hiện nay cung cấp bức tranh thực tế, tổng thể về hiện trạng mô hình phát triển kinh tế – xã hội (KT – XH) dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST) của từng địa phương. Việc xây dựng chỉ số PII của Việt Nam được Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) đánh giá rất cao. Việt Nam là một trong 5 quốc gia trên thế giới xây dựng thành công chỉ số này.
Chỉ số đổi PII của Việt Nam dựa trên Global Innovation Index (GII) là chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu do Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) công bố từ năm 2011 và xếp hạng thường là vào tháng 9 hàng năm. Tính đến năm 2023, đã có 132 quốc gia được xếp hạng, bao gồm cả các nền kinh tế phát triển và đang phát triển, phản ánh phạm vi toàn cầu của GII.
Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh dẫn đầu cả nước về Chỉ số PII 2024
Từ kết quả phân tích, đánh giá PII 2024, Bộ KH&CN công bố trong 10 địa phương dẫn đầu PII 2024, có 5 thành phố trực thuộc trung ương và 5 địa phương có công nghiệp, dịch vụ phát triển. Cụ thể, 3 địa phương không thay đổi vị trí dẫn đầu là Hà Nội xếp hạng 1, Tp. Hồ Chí Minh xếp hạng 2 và Hải Phòng xếp hạng 3.
Các địa phương tiếp theo gồm: Bà Rịa-Vũng Tàu xếp hạng 4 (PII 2023 xếp hạng 7), Đà Nẵng xếp hạng 5 (PII 2023 xếp hạng 4), Quảng Ninh xếp hạng 6 (PII 2023 xếp hạng 9), Cần Thơ xếp hạng 7 (PII 2023 xếp hạng 5), Bình Dương xếp hạng 8 (không thay đổi so với PII 2023), Thái Nguyên xếp hạng 9 (PII 2023 xếp hạng 10) và Bắc Giang xếp hạng 10 (PII 2023 xếp hạng 11).
Bộ KH&CN công bố tốp 10 địa phương đạt Chỉ số PII năm 2024 cao nhất.
Cụ thể, trong 10 địa phương dẫn đầu PII 2024, có 3 địa phương thuộc vùng Đồng bằng sông Hồng (Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh), 3 địa phương thuộc vùng Đông Nam bộ (Tp. Hồ Chí Minh, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Dương), 2 địa phương thuộc vùng Trung du và miền núi phía Bắc (Thái Nguyên, Bắc Giang), 1 địa phương thuộc vùng Bắc trung bộ và Duyên hải miền Trung (Đà Nẵng) và 1 địa phương thuộc vùng Đồng bằng sông Cửu Long (Cần Thơ). So với bảng xếp hạng top 10 năm 2023, Bắc Ninh bị tụt hạng xuống vị trí 11, thay vào đó là Bắc Giang.
Năm nay, các địa phương vùng Đông Nam bộ đã vượt qua các địa phương vùng Đồng bằng sông Hồng để có điểm trung bình cao nhất trong 6 vùng KT-XH với 43.10 điểm. Các địa phương vùng Đồng bằng sông Hồng có điểm trung bình cao thứ hai, đạt 42.77 điểm, tiếp đến là các địa phương vùng Bắc Trung bộ và Duyên hải miền Trung với 35.64 điểm và Đồng bằng sông Cửu Long với 33.69 điểm. Hai vùng Trung du và miền núi phía Bắc và Tây Nguyên tiếp tục có điểm số thấp nhất, lần lượt là 32.03 điểm và 31.60 điểm.
Xếp khái quát theo nhóm thu nhập, điểm số PII 2024 của các địa phương có tương quan với mức thu nhập bình quân đầu người. Các địa phương có thu nhập bình quân đầu người ở mức cao, có đạt điểm trung bình cao nhất, 44.55 điểm. Các địa phương có thu nhập bình quân đầu người thấp, có điểm số kém tới 17.33 điểm so với nhóm thu nhập cao.
Tại sự kiện này, Thứ trưởng Bộ KH&CN Hoàng Minh cho biết, trên thế giới, trước Việt Nam, cho đến nay cũng mới chỉ có 4 quốc gia đã xây dựng và triển khai thành công chỉ số PII là Ấn Độ, Hoa kỳ, Colombia và Trung Quốc. Việc xây dựng chỉ số PII của Việt Nam được Tổ chức WIPO đánh giá rất cao. WIPO coi Việt Nam là hình mẫu cho các quốc gia khác trong việc xây dựng chỉ số đánh giá ĐMST cấp địa phương dựa trên chỉ số ĐMST toàn cầu (GII).
Trong kỳ họp lần thứ 65 Đại hội đồng các thành viên năm 2024, WIPO đã tổ chức hội thảo để bàn luận về công cụ và kinh nghiệm xây dựng chỉ số ĐMST cấp địa phương. Kỳ họp có sự tham gia của các quốc gia thành viên, trong đó Việt Nam là 1 trong 4 quốc gia đã áp dụng GII trong xây dựng chỉ số ĐMST cấp địa phương. Tại hội thảo, WIPO đã ghi nhận “có rất nhiều điều học hỏi được từ kinh nghiệm xây dựng chỉ số PII của Việt Nam”.
Thứ trưởng Bộ KH&CN Hoàng Minh phát biểu và công bố xếp hạng PII 2024
Sau khi PII 2023 được công bố, nhiều địa phương đã tích cực tìm hiểu ý nghĩa, nội hàm, phương pháp tính toán của từng chỉ số thành phần, tổ chức nghiên cứu, phân tích kết quả để ban hành và thực hiện các chính sách nhằm phát huy các điểm mạnh và khắc phục các điểm yếu mà kết quả PII 2023 đã chỉ ra. Đến nay, đã có hơn 30 địa phương ban hành kế hoạch cải thiện chỉ số PII.
Việc so sánh trực tiếp về thứ hạng giữa các địa phương chỉ mang tính tương đối, không phải là mục đích chính của PII, bởi mỗi địa phương có các điều kiện, đặc điểm khác nhau và có định hướng phát triển khác nhau. Chỉ số PII chỉ cung cấp căn cứ khoa học và các minh chứng về điểm mạnh, điểm yếu, về các yếu tố tiềm năng và các điều kiện cần thiết để phát triển KT – XH dựa trên KH,CN&ĐMST của từng địa phương.
Công cụ đo lường, thúc đẩy đổi mới sáng tạo
Cùng với một số quốc gia trên thế giới, từ năm 2017, Chính phủ đã sử dụng Chỉ số đổi mới sáng tạo (ĐMST) toàn cầu (GII – Global Innovation Index) do WIPO công bố xếp hạng hằng năm như một công cụ quan trọng để nhận diện các điểm mạnh, điểm yếu về ĐMST của Việt Nam và từ đó đưa ra các giải pháp, biện pháp chính sách phù hợp. Những năm qua, kết quả chỉ số GII của Việt Nam luôn có sự cải thiện tích cực.
Năm 2024, Việt Nam có thứ hạng GII là 44, tăng 2 bậc so với năm 2023. Trong 11 năm qua, tính từ năm 2013, thứ hạng GII của Việt Nam tăng 32 bậc (từ vị trí 76 lên 44). Theo WIPO, trong 132 quốc gia được xếp hạng, bao gồm cả các nền kinh tế phát triển và đang phát triển, 14 năm liền Việt Nam luôn có kết quả ĐMST cao hơn so với mức độ phát triển.
Bộ KH&CN là cơ quan được Chính phủ giao thực hiện chức năng quản lý nhà nước về ĐMST, đồng thời giao làm đầu mối kết nối với WIPO và các tổ chức quốc tế và điều phối các bộ, ngành, địa phương trong nước để theo dõi, cải thiện kết quả chỉ số GII của Việt Nam từ năm 2017 đến nay.
Năm 2024, Bộ KH&CN đã triển khai các bước xây dựng PII 2024 theo đúng chuẩn mực quốc tế cũng như theo đúng quy trình đã triển khai thành công năm 2023. Khung chỉ số PII 2024 được rà soát, điều chỉnh trên cơ sở khuyến nghị của chuyên gia quốc tế độc lập do WIPO giới thiệu đánh giá kết quả PII 2023 và căn cứ hiện trạng dữ liệu, bối cảnh thực tiễn, đặc điểm của các địa phương.
Khung Chỉ số GII của WIPO và Khung Chỉ số PII của Việt Nam năm 2024.
Dữ liệu phục vụ xây dựng PII 2024 được thu thập từ hai nguồn chính từ số liệu thống kê, quản lý nhà nước được công bố chính thức từ các Bộ, cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức ở trung ương (có 39/52 chỉ số) và nguồn do các địa phương thu thập, cung cấp (có 13/52 chỉ số).
Cũng như chỉ số GII của WIPO có sử dụng nhiều kết quả từ các chỉ số/bộ chỉ số khác, PII sử dụng 11 chỉ số là kết quả của các chỉ số khác tại Việt Nam, như: Hiệu quả quản trị hành chính công cấp địa phương (PAPI), Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), Cải cách hành chính (PAR), chỉ số Chuyển đổi số (DTI). Do đó, việc biến động giá trị và xếp hạng của các địa phương trong các chỉ số khác này cũng sẽ tác động đến giá trị và xếp hạng của các địa phương trong PII.