Tác giả: TS. Lê Quý Kha –
Tổng Giám đốc Công ty CP Công nghệ Nền tảng số DTALS
Email: Quykhale.dtals@gmail.com
Một nền kinh tế mới đang xuất hiện ngay trên bầu trời thấp
Những năm gần đây, thế giới chứng kiến sự nổi lên của một khái niệm hoàn toàn mới trong các ngành công nghệ và kinh tế số: kinh tế không gian tầm thấp (Low-Altitude Economy – LAE).
Đây là toàn bộ các hoạt động kinh tế diễn ra từ mặt đất tới độ cao khoảng 3.000 mét – vùng không gian mà chúng ta ít khi để ý, nhưng đang mở ra những cơ hội phát triển chưa từng có.
Tại đây, hàng loạt ngành nghề mới đang hình thành:
- Giao hàng bằng thiết bị bay không người lái (drone).
- Taxi bay bằng máy bay điện cất/hạ cánh thẳng đứng (eVTOL).
- Nông nghiệp chính xác, phun thuốc và gieo hạt bằng máy bay không người lái.
- Khảo sát, lập bản đồ 3D phục vụ xây dựng và quản lý đô thị.
- Giám sát rừng, môi trường, phòng chống thiên tai.
- Truyền thông không dây tốc độ cao, Internet tầm thấp.
- Các dịch vụ dữ liệu, định vị và trí tuệ nhân tạo (AI).
Nếu ví Internet là cuộc cách mạng làm thay đổi đời sống cách đây hai thập kỷ, thì kinh tế không gian tầm thấp được xem là “cuộc cách mạng bầu trời thấp” của thập niên 2025–2035.
Nó là sự giao thoa giữa hàng không, công nghệ số, dữ liệu lớn (Big Data), IoT, năng lượng xanh và các công nghệ tự động hoá.
Thế giới tăng tốc: bầu trời thấp bước vào thời kỳ “công nghiệp hóa”
Trong thập niên 2020, ba trung tâm lớn Mỹ – châu Âu – Trung Quốc được xem là nơi định hình tương lai của LAE.
Hoa Kỳ: “biển số điện tử” cho thiết bị bay
Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) ban hành quy định Remote ID, xem như “biển số điện tử” của mọi drone.
Đây là bước đi then chốt để mở rộng BVLOS – bay ngoài tầm nhìn, cho phép drone hoạt động trên khoảng cách xa mà không cần người điều khiển trực tiếp quan sát.
Châu Âu: U-Space – hệ thống quản lý vùng trời thế hệ mới
Liên minh châu Âu (EU) phát triển U-Space, hệ thống quản lý không lưu tự động, cho phép hàng nghìn thiết bị bay cùng hoạt động mà không xảy ra va chạm.
EASA – cơ quan an toàn hàng không của châu Âu – dự đoán U-Space sẽ là nền tảng của vận tải đô thị trong 10 năm tới.
Trung Quốc: coi LAE là “động cơ tăng trưởng mới”
Trung Quốc đặt mục tiêu đưa kinh tế tầm thấp trở thành ngành tỷ đô:
- 1,5 nghìn tỷ NDT vào năm 2025
- 3,5 nghìn tỷ NDT vào năm 2035
Thâm Quyến, Hàng Châu, Vũ Hán đã thiết lập khu bay tầm thấp, hành lang trên cao và hệ thống quản lý UTM chuyên biệt.
Singapore – Nhật Bản: dẫn đầu về quản trị và an toàn
- Singapore vận hành mô hình “UTM một cửa”, nơi mọi chuyến bay đều được cấp phép và giám sát trực tuyến.
- Nhật Bản ưu tiên khung pháp lý và an toàn, chuẩn bị vận hành eVTOL tại Osaka dịp Thế vận hội 2025.
Đông Nam Á: thị trường mới nổi
Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Việt Nam và Philippines đang đẩy mạnh ứng dụng drone trong nông nghiệp, cứu hộ và logistics vùng sâu vùng xa.
Kinh tế tầm thấp vì thế không chỉ là công nghệ, mà là xu hướng phát triển tất yếu của nền kinh tế số, kinh tế xanh trong thời đại mới.
Công nghệ lõi – “bộ não” của kinh tế không gian tầm thấp
Đằng sau những chiếc drone hay taxi bay là cả một hệ sinh thái công nghệ gồm 5 lớp quan trọng:
- Định vị chính xác (GNSS – RTK – CORS)
Đây là “xương sống” của kinh tế tầm thấp. Định vị độ chính xác tới centimet giúp thiết bị bay hoạt động an toàn giữa khu dân cư, khu công nghiệp, khu vực đô thị.
- Hạ tầng bay – bãi đáp – droneport
Bãi đáp tự động, trạm sạc pin, điểm bảo trì giúp drone hoạt động liên tục, giảm nhân công.
- Hệ thống quản lý vùng trời (UTM/U-Space)
Điều phối bay, phòng chống va chạm, cấp phép tự động, liên kết với hàng không dân dụng.
- Hệ sinh thái dữ liệu – bản đồ số 3D – AI
Thu thập từ camera, cảm biến, LiDAR, sau đó phân tích bằng AI để phục vụ:
- nông nghiệp,
- đô thị thông minh,
- quản lý hạ tầng,
- cứu nạn,
- đo đạc bản đồ chính xác cao.
- Nhân lực chuyên sâu
Bao gồm kỹ sư GNSS, kỹ thuật viên UAV, điều phối viên không lưu tầm thấp, chuyên gia an ninh mạng, chuyên gia dữ liệu.
DTALS – hạ tầng thông minh của kinh tế tầm thấp Việt Nam
Công nghệ DTALS (Dynamic Tracking and Location System) được Công ty CP Công nghệ Nền tảng số DTALS phát triển tại Việt Nam, đóng vai trò như “bộ não định vị” cho hệ sinh thái LAE.
- Định danh và định vị mọi thiết bị bay
Mỗi drone, cảm biến, phương tiện được gắn định danh số (Digital ID) với tọa độ chuẩn hóa.
Điều này giúp:
- tránh chồng lấn đường bay,
- hỗ trợ bay BVLOS,
- đảm bảo an toàn tối đa khi có hàng nghìn thiết bị hoạt động cùng lúc.
- Liên kết với hệ thống quản lý vùng trời UTM
Dữ liệu từ DTALS là “nhiên liệu” cho UTM:
- điều phối tự động,
- giám sát thời gian thực,
- kiểm soát an toàn,
- cảnh báo rủi ro,
- lưu vết dữ liệu phục vụ quản lý nhà nước.
- Tăng năng suất – giảm chi phí
Thử nghiệm công nghệ DTALS hỗ trợ drone trong canh tác lúa, ngô tại 6 tỉnh tại Hải Phòng, Hưng Yên, Ninh Bình, Nam Định và Thanh Hóa và Hậu Giang (2024–2025) cho thấy:
- Giảm 50–70% nhân công;
- Tiết kiệm 20–30% vật tư giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật.
- Tăng độ ổn định và an toàn bay lên trên 95%.
- Tạo ngành nghề mới – thúc đẩy kinh tế địa phương
Công nghệ này tạo ra nhu cầu lớn về:
- kỹ sư định vị,
- kỹ sư hệ thống bay,
- chuyên gia dữ liệu,
- kỹ thuật viên bảo trì UAV.
Đây là cơ hội để nông thôn và vùng sâu vùng xa tạo thêm việc làm giá trị cao, hình thành chuỗi giá trị xanh dựa trên dữ liệu và công nghệ.
Kinh tế tầm thấp – động lực tăng trưởng của nền kinh tế xanh
Các tổ chức quốc tế nhận định:
- WEF (2024): kinh tế tầm thấp thế giới có thể đạt 2.000 tỷ USD vào năm 2035.
- OECD: 70% giá trị đến từ dịch vụ dữ liệu – AI – định vị, chứ không chỉ từ drone.
Ở Đông Nam Á, quy mô LAE có thể đạt 50 tỷ USD vào năm 2030, đặc biệt trong:
- logistics tầm thấp,
- nông nghiệp thông minh,
- quản lý đô thị số.
Điều này cho thấy kinh tế tầm thấp không chỉ phục vụ giao hàng hay phun thuốc, mà là hoạt động kinh tế đa lĩnh vực, tạo ra giá trị lớn, bền vững và xanh.
Việt Nam cần gì để “cất cánh”?
Theo Đề án đang kế hoạch triển khai tại một tỉnh phía Bắc, Việt Nam cần hai nhóm điều kiện để phát triển LAE trên quy mô quốc gia:
- Điều kiện cần
- Ban hành khung pháp lý: Remote ID, bay BVLOS, sandbox thử nghiệm.
- Xây dựng mạng CORS quốc gia – hạ tầng định vị chuẩn xác.
- Quy hoạch hành lang bay thử nghiệm liên vùng.
- Ưu tiên mô hình PPP cho hạ tầng tầm thấp.
- Điều kiện đủ
- Xây dựng UTM Việt Nam – hệ thống quản lý vùng trời tầm thấp.
- Đào tạo đội ngũ chuyên gia GNSS – UAV – dữ liệu.
- Đẩy mạnh nội địa hóa cảm biến, phần mềm bản đồ 3D, công nghệ RTK.
Khuyến nghị chính sách
- Ban hành Nghị định về Kinh tế không gian tầm thấp và UTM.
- Thiết lập sandbox quốc gia cho logistics, nông nghiệp chính xác, đô thị thông minh.
- Đầu tư công cho mạng CORS, bản đồ 3D, trung tâm điều hành vùng trời.
- Xây dựng khung nghề nghiệp LAE, cấp chứng chỉ quốc gia.
- Hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và làm chủ công nghệ.
Tương lai gần: bầu trời thấp sẽ là “mỏ vàng” của kinh tế số xanh
Những chiếc drone phun thuốc trên cánh đồng, bản đồ 3D cập nhật tự động, chuyến bay eVTOL thử nghiệm ở châu Á… tất cả cho thấy kinh tế tầm thấp không còn là chuyện của tương lai xa.
Nếu Việt Nam kịp thời xây dựng khung pháp lý và hạ tầng định vị – dữ liệu – nhân lực, bầu trời thấp sẽ trở thành không gian tăng trưởng mới, góp phần:
- cơ giới hóa nông nghiệp,
- giảm phát thải khí nhà kính,
- nâng cao năng suất nền kinh tế,
- tạo việc làm chất lượng cao,
- phát triển kinh tế số và kinh tế xanh.
Kinh tế không gian tầm thấp chính là cánh cửa mới mở ra cho Việt Nam trong hành trình chuyển đổi xanh – chuyển đổi số – và phát triển bền vững.
Bài viết có tham khảo các nguồn của:
FAA – Federal Aviation Administration – Cục Hàng không Liên bang Hoa Kỳ;
EASA – European Union Aviation Safety Agency – Cơ quan An toàn Hàng không Liên minh châu Âu;
CAAC – Civil Aviation Administration of China – Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc;
EUSPA – European Union Agency for the Space Programme – Cơ quan Chương trình Không gian của Liên minh châu Âu;
OECD – Organisation for Economic Co-operation and Development – Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế;
WEF – World Economic Forum – Diễn đàn Kinh tế Thế giới
và Đề án Kinh tế không gian tầm thấp – tỉnh phía Bắc (2025).