MetaX, một startup chip AI của Trung Quốc được thành lập bởi các cựu kỹ sư AMD, đặt mục tiêu thách thức sự thống trị của Nvidia và thúc đẩy sự độc lập về AI của Trung Quốc. Startup MetaX có tên đầy đủ là MetaX Integrated Circuits (Shanghai) Co., Ltd., được thành lập vào năm 2020 bởi Liu Gang, một kiến trúc sư GPU kỳ cựu từng làm việc tại AMD (Advanced Micro Devices, Inc.).
Trong bối cảnh Trung Quốc đang thúc đẩy tự chủ về công nghệ, một đối thủ mới đã xuất hiện để thách thức sự thống trị của Nvidia trong lĩnh vực chip AI. Đó là MetaX, một startup đang phát triển và nhanh chóng trở thành một trong những niềm hy vọng sáng giá nhất của Trung Quốc trong cuộc đua giành độc lập về GPU.
Được tài trợ 1,4 tỷ đô la, MetaX đặt mục tiêu thiết kế các bộ tăng tốc AI hiệu suất cao, có khả năng cung cấp năng lượng cho mọi thứ, từ trung tâm dữ liệu đến các mô hình ngôn ngữ lớn.
Sức hấp dẫn của MetaX
MetaX, viết tắt của Metax Technology, tên đầy đủ là MetaX Integrated Circuits (Shanghai) Co., Ltd., được thành lập vào năm 2020 bởi Liu Gang, một kiến trúc sư GPU kỳ cựu từng làm việc tại AMD (Advanced Micro Devices, Inc.).
Mục tiêu của công ty tuy táo bạo nhưng đơn giản là quyết tâm tạo ra một hệ sinh thái GPU nội địa có thể cạnh tranh với Nvidia và thúc đẩy cơ sở hạ tầng AI đang phát triển nhanh chóng của Trung Quốc.
Gian hàng MetaX tại Hội nghị Trí tuệ Nhân tạo Thế giới ở Thượng Hải vào ngày 06 tháng 7 năm 2023.
Chỉ trong vài năm, MetaX đã thu hút được nguồn đầu tư lớn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm và chính quyền địa phương của Trung Quốc. Năm 2024, công ty đã huy động được hơn 10 tỷ nhân dân tệ (1,4 tỷ đô la) để mở rộng năng lực R&D và sản xuất.
Khoản tài trợ này nhấn mạnh tham vọng của Trung Quốc trong việc giảm sự phụ thuộc vào công nghệ chip nước ngoài sau khi Hoa Kỳ thắt chặt quy định xuất khẩu chip AI tiên tiến.
MetaX – kỳ vọng của Trung Quốc
GPU AI của Nvidia, đặc biệt là A100, H100 và dòng Blackwell sắp ra mắt đang thống trị toàn bộ công việc đào tạo AI toàn cầu. Từ ChatGPT đến Ernie Bot của Baidu và gần như mọi mô hình AI tổng hợp đều phụ thuộc vào phần cứng của Nvidia.
Tuy nhiên, các hạn chế xuất khẩu của Hoa Kỳ, nhất là tuyên bố của Tổng thống Trump đưa ra ngày 02/11 rằng các chip tiên tiến nhất dòng Blackwell của công ty công nghệ giá trị nhất thế giới sẽ chỉ dành cho doanh nghiệp Mỹ, theo Reuters, đã ngăn cản Nvidia bán chip cao cấp của mình cho các công ty Trung Quốc, để lại một khoảng trống lớn trên thị trường của quốc gia này.
Đây chính là lúc MetaX bước vào cuộc đua. Bằng cách phát triển GPU nội địa được tối ưu hóa cho đào tạo AI quy mô lớn, MetaX hy vọng sẽ lấp đầy khoảng trống do sự vắng mặt của Nvidia để lại.
Các chip của MetaX được thiết kế để hỗ trợ các mô hình dựa trên máy biến áp, phân tích dữ liệu và suy luận AI, nhắm vào nhu cầu ngày càng tăng nhanh của Trung Quốc về phần cứng AI tổng hợp.
Công nghệ đằng sau GPU MetaX
Các sản phẩm chủ lực của MetaX là dòng GPU C500 và C800, được xây dựng bằng thiết kế đa chiplet tiên tiến, tương tự như thiết kế được sử dụng trong kiến trúc của AMD. Những con chip này mang lại hiệu năng ở mức Petaflop (triệu tỷ phép toán/giây) và được tối ưu hóa cho khả năng xử lý song song cao, rất quan trọng đối với khối lượng công việc AI.
Đặc biệt, GPU C800 đã thu hút sự chú ý với hiệu năng Flop được báo cáo là 300 Tflop (nghìn tỷ phép toán/giây), ngang hàng với H100 của Nvidia về khả năng tính toán thô. Bộ phần mềm của công ty, được gọi là MetaX Stream, hỗ trợ các nền tảng AI phổ biến như TensorFlow và PyTorch, giúp các nhà phát triển dễ dàng chuyển đổi từ hệ sinh thái CUDA của Nvidia.
Đồng thời, MetaX cũng đang xây dựng hệ sinh thái trình điều khiển và trình biên dịch riêng để giảm sự phụ thuộc vào phần mềm nước ngoài, một động thái phù hợp với chiến lược “phi Mỹ hóa” của Trung Quốc trong các mảng công nghệ quan trọng.
Hỗ trợ chiến lược của chính phủ
Chính phủ Trung Quốc coi chip AI là ưu tiên chiến lược để đạt được sự độc lập về bán dẫn.
Nhờ ưu đãi này, MetaX đã nhận được sự hỗ trợ về chính sách theo “Kế hoạch Phát triển AI Thế hệ Tiếp theo” của Bắc Kinh, trong đó nhấn mạnh vào sự đổi mới trong nước về phần cứng máy tính.
Cụ thể, chính quyền địa phương tại Thượng Hải và Thâm Quyến đã hỗ trợ cơ sở hạ tầng, trong khi các quỹ do nhà nước hậu thuẫn đã đầu tư mạnh vào các trung tâm R&D của MetaX.
Mối quan hệ đối tác giữa chính phủ và ngành công nghiệp này mang dáng dấp cách Nvidia phát triển trong những năm đầu thành lập, nhưng với cách tiếp cận đặc trưng của Trung Quốc, nhấn mạnh vào an ninh quốc gia và sự tự chủ công nghệ.
Tham vọng thâm nhập thị trường và IPO của MetaX
Về kinh tế tài chính, MetaX đã có những bước tiến triển nhanh chóng. Vào giữa năm 2025, công ty đã công bố ý định niêm yết trên Sàn giao dịch STAR của Thượng Hải, thường được mệnh danh là Nasdaq của Trung Quốc.
Việc IPO có thể định giá MetaX ở mức hơn 6 tỷ USD, phản ánh niềm tin của các nhà đầu tư vào công nghệ và tiềm năng tăng trưởng của công ty.
Các nhà phân tích tin rằng sự ra mắt của MetaX có thể khơi mào một làn sóng đầu tư mới vào hệ sinh thái phần cứng AI của Trung Quốc, khuyến khích các công ty khởi nghiệp khác phát triển chip cho đào tạo AI, suy luận và điện toán biên.
Bối cảnh cạnh tranh
MetaX không đơn độc trong cuộc đua này. Các công ty Trung Quốc khác như Birentech, Moore Threads và Iluvatar CoreX cũng đang phát triển GPU AI. Tuy nhiên, đội ngũ lãnh đạo của MetaX mang lại cho công ty một lợi thế độc đáo.
Với đội ngũ kỹ sư từ AMD, ARM và HiSilicon của Huawei, công ty có lợi thế kết hợp kinh nghiệm toàn cầu với sự hỗ trợ chiến lược trọng tâm trong nước.
Tuy nhiên, sự cạnh tranh trong lĩnh vực công nghệ rất khốc liệt. Nvidia liên tục đổi mới với tốc độ chưa từng có, và nền tảng CUDA của tập đoàn này vẫn là tiêu chuẩn đo lường của ngành bán dẫn.
Về quy mô, thách thức là không chỉ giới hạn ở phạm vi cạnh tranh với phần cứng của Nvidia, MetaX còn đang xây dựng một hệ sinh thái phần mềm và nhà phát triển đủ mạnh để hỗ trợ việc áp dụng rộng rãi trong lĩnh vực công nghệ.
Các sản phẩm chủ lực của MetaX là dòng GPU C500 và C800
Những thách thức phía trước
Mặc dù tầm nhìn của MetaX đầy tham vọng, nhưng việc thực thi mới là yếu tố then chốt. Việc sản xuất GPU tiên tiến đòi hỏi các công cụ in thạch bản tiên tiến, trong khi kỹ thuật này nhiều công nghệ liên quan đang bị hạn chế xuất khẩu sang Trung Quốc.
Do đó, tình thế này có thể hạn chế khả năng mở rộng sản xuất của MetaX ở quy trình 5nm hoặc thấp hơn, nếu không có sự hỗ trợ từ các công ty như SMIC hoặc ứng dụng công nghệ thay thế.
Ngoài ra, việc thuyết phục các công ty AI Trung Quốc chuyển đổi từ hệ sinh thái đã phát triển của Nvidia sang một nền tảng mới sẽ cần một thời gian thử thách đáng kể.
Về thực tế, các nhà phát triển phải thấy được hiệu suất, độ ổn định và hỗ trợ lâu dài tương đương trước khi quyết định đầu tư vào phần cứng MetaX.
Ý nghĩa của MetaX đối với thị trường chip AI toàn cầu
Sự trỗi dậy của MetaX làm nổi bật một xu hướng rộng hơn – khu vực hóa điện toán AI. Khi Hoa Kỳ thắt chặt kiểm soát xuất khẩu và các quốc gia theo đuổi mục tiêu độc lập về chip, thị trường phần cứng AI toàn cầu đang bị phân mảnh. Thông qua tài trợ cho MetaX, Trung Quốc đang nhanh chóng phát triển một chuỗi cung ứng AI khép kín, từ thiết kế chip đến triển khai.
Nếu MetaX thành công, nó có thể định hình lại bối cảnh AI của Trung Quốc bằng cách trao cho các nhà phát triển trong nước quyền tự do đào tạo các mô hình lớn mà không cần công nghệ của Hoa Kỳ. Quan trọng hơn, nó sẽ thách thức sự độc quyền của Nvidia và tạo ra một thị trường GPU đa cực hơn.
Câu chuyện của MetaX không chỉ là một thành công khởi nghiệp, mà còn là biểu tượng cho quyết tâm của Trung Quốc trong việc dẫn đầu kỷ nguyên phần cứng AI tiếp theo. Với hàng tỷ đô la tài trợ, đội ngũ kỹ sư đẳng cấp thế giới và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ, MetaX đang định vị mình là đối thủ khó nhằn nhất của Nvidia từ trước đến nay.
Nguyễn Xanh