Ngày 17/12/2025, Cục Công nghiệp CNTT – Bộ Khoa học và Công nghệ cùng Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) và Công ty SUN Edu tổ chức Hội thảo “Xây dựng Chính sách và Giải pháp thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam”.
Hội thảo được tổ chức với mục tiêu phổ biến, hướng dẫn các cơ chế chính sách hỗ trợ, ưu đãi thúc đẩy phát triển hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn Việt Nam trong các văn bản pháp luật được ban hành trong thời gian vừa qua như: đất đai, thuế, hải quan…
Đồng thời, hội thảo cũng là cơ hội để cơ quan quản lý nhà nước, chuyên gia, doanh nghiệp và các tổ chức liên quan cùng trao đổi, thảo luận về thực trạng, định hướng và giải pháp phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam; thúc đẩy nhận thức, xây dựng hệ sinh thái và chính sách phù hợp để phát triển công nghiệp bán dẫn; góp phần thực hiện có hiệu quả các mục tiêu, nhiệm vụ của Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, tầm nhìn 2050.
Nhận diện cơ hội và thách thức đối với ngành bán dẫn Việt Nam
Ông Bùi Hoàng Phương, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN), cho biết hiện nay các doanh nghiệp, kỹ sư của Việt Nam đã từng bước tham gia vào các công đoạn trong chuỗi giá trị ngành công nghiệp bán dẫn.
Đặc biệt, thiết kế chip là công đoạn mà Việt Nam có lợi thế. Trong công đoạn đóng gói, kiểm thử, Việt Nam có tiềm năng và cơ hội lớn để phát triển thành một trung tâm đóng gói chip bán dẫn của thế giới.
Về sản xuất vật liệu, thiết bị sản xuất chip bán dẫn, Việt Nam đã dần hình thành năng lực sản xuất trong công đoạn này. Ở lĩnh vực chế tạo, sản xuất chip bán dẫn, dù chưa có nhà máy sản xuất bán dẫn quy mô công nghiệp nhưng Việt Nam đã có một số cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất chip bán dẫn mang tính chất thử nghiệm đã được triển khai.
Dù vậy, ngành bán dẫn Việt Nam cũng đối mặt với nhiều thách thức, tồn tại như chưa có năng lực nghiên cứu, sản xuất vật liệu, thiết bị sản xuất chip bán dẫn trong nước; chưa hình thành đội ngũ có năng lực kỹ thuật ở mức tổng thể, đầy đủ các công đoạn nên khó làm chủ một sản phẩm hoàn chỉnh; chưa có nhà máy chế tạo, sản xuất chip bán dẫn.
Để khắc phục những tồn tại, hạn chế đó, Bộ KH&CN đã từng bước hoàn thiện hành lang pháp lý để thúc đẩy ngành công nghiệp bán dẫn. Đồng thời, cũng thực thi các cơ chế mới để ưu tiên nguồn lực, ngân sách cho các đề tài nghiên cứu, hạ tầng nghiên cứu trong lĩnh vực bán dẫn, các chính sách thu hút đầu tư từ nước ngoài cũng được đẩy mạnh.
Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050 (Quyết định số 1018/QĐ-TTg ngày 21/9/2024) xác định 04 tư tưởng cốt lõi:
- Phát triển công nghiệp bán dẫn phải đi cùng phát triển công nghiệp điện tử, chuyển đổi số; phát triển công nghiệp bán dẫn phải nằm trong tổng thể phát triển công nghiệp điện tử và công nghệ cốt lõi của cách mạng công nghiệp lần thứ tư là trí tuệ nhân tạo;
- Ưu tiên đầu tư phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, đưa Việt Nam trở thành trung tâm về nhân lực bán dẫn toàn cầu, có khả năng tham gia sâu vào các công đoạn của công nghiệp bán dẫn, là bước đi đầu tiên để Việt Nam phát triển công nghiệp bán dẫn;
- Vị thế địa chính trị và mối quan hệ hợp tác chiến lược với tất cả các cường quốc bán dẫn là thời cơ để Việt Nam trở thành điểm “+1” trong chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng “X + 1” của các cường quốc bán dẫn;
- Tập trung nguồn lực, cơ chế ưu đãi đặc biệt để nghiên cứu, thiết kế, sản xuất sản phẩm bán dẫn chuyên dụng thúc đẩy phát triển bền vững các ngành/lĩnh vực: công nghiệp điện tử, chuyển đổi số, AI hóa thiết bị điện tử, IoT và AI hóa thiết bị IoT.
Những giải pháp cụ thể sẽ sớm được triển khai
Để thúc đẩy phát triển công nghiệp bán dẫn, ngày 14/6/2025, Quốc hội khóa XV đã ban hành Luật Công nghiệp Công nghệ số (71/2025/QH15), đặt nền móng pháp lý để phát triển công nghiệp công nghệ số và công nghiệp bán dẫn.
Yêu cầu đặt ra là các dự án đầu tư phải đi kèm với chuyển giao công nghệ, gắn kết với doanh nghiệp và hệ sinh thái trong nước, đồng thời thúc đẩy hình thành các trung tâm R&D tại Việt Nam.
Theo Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương, việc thành lập Trung tâm quốc gia hỗ trợ sản xuất thử chip bán dẫn theo mô hình tập trung – Multi Project Wafer (MPW) sẽ là giải pháp nhằm giải quyết ngay điểm nghẽn về sản xuất thử chip do thiếu nhà máy chế tạo.
Trung tâm MPW sẽ là giải pháp cấp thiết trong ngắn hạn để giảm chi phí và thời gian sản xuất thử, đồng thời hỗ trợ đầu ra cho hoạt động thiết kế của kỹ sư, viện nghiên cứu, và doanh nghiệp khởi nghiệp trong nước.
“Trong tầm nhìn 2050, để khắc phục triệt để tồn tại, hạn chế lớn nhất là việc chưa làm chủ công đoạn chế tạo, chúng ta cần xây dựng lộ trình và chuẩn bị các điều kiện cần thiết để thu hút hoặc đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất chip bán dẫn, từng bước làm chủ công nghệ lõi và khẳng định vị thế quốc gia,” Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương đã nói vậy.
Phó Chủ tịch UBND TP.HCM – ông Nguyễn Mạnh Cường, cho biết TP.HCM hiện đang tận dụng diện mạo mới sau việc sắp xếp quy hoạch, đã kiến tạo nên một hệ sinh thái bán dẫn hội tụ ba yếu tố then chốt. Các yếu tố này, bao gồm: bộ não R&D và nguồn nhân lực; trung tâm sản xuất và logistics.
Đặc biệt, khu vực Bà Rịa – Vũng Tàu, với cảng Cái Mép – Thị Vải và sự kết nối trực tiếp với sân bay quốc tế Long Thành, đảm bảo chuỗi cung ứng vật liệu tinh khiết và vận chuyển sản phẩm chip đi toàn cầu với tốc độ nhanh, chi phí tiết kiệm.
“TP.HCM cam kết tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho nhà đầu tư, tận dụng các cơ chế đặc thù theo Nghị quyết 98 sửa đổi của Quốc hội để thiết lập các khu chức năng trong khu thương mại tự do.
Đồng thời, TP.HCM khẳng định sẽ là khách hàng lớn nhất cho sản phẩm chip bán dẫn, cũng như đảm bảo cung cấp năng lượng ổn định, hạ tầng kết nối số tốt nhất và nâng cao chất lượng sống nhằm thu hút các chuyên gia”, ông Nguyễn Mạnh Cường đưa ra lời cam kết.
Đại diện lãnh đạo Cục Công nghiệp CNTT – Bộ KH&CN làm rõ hơn: “Luật Công nghiệp Công nghệ số đã quy định các nguyên tắc phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam với trọng tâm là phát triển chip bán dẫn có tính đột phá trong các ngành, lĩnh vực; liên kết chặt chẽ với hệ sinh thái bán dẫn toàn cầu;
Phát triển công nghiệp bán dẫn phải đồng bộ với công nghiệp điện tử; Khuyến khích thu hút đầu tư nước ngoài, huy động nguồn lực trong và ngoài nước nhằm thúc đẩy phát triển công nghiệp bán dẫn, hướng tới làm chủ công nghệ, thiết kế và sản xuất chip bán dẫn”.
Cụ thể hơn, Luật Công nghiệp công nghệ số cùng với một số Luật như đầu tư, thuế thu nhập doanh nghiệp, xuất nhập khẩu,… đã dành những cơ chế hỗ trợ, ưu đãi đặc biệt cho hoạt động công nghiệp bán dẫn.
Theo đó, dự án nghiên cứu sản xuất sản phẩm bán dẫn với vốn đầu tư chỉ từ 6000 tỷ đồng sẽ được áp dụng thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp ưu đãi đối với các dự án đặc biệt theo Luật đầu tư; miễn toàn bộ tiền thuê đất, thuê mặt nước của dự án; miễn thuế thu nhập cá nhân cho nhân lực chất lượng cao trong 5 năm; miễn giấy phép lao động và visa 5 năm cho nhân lực chất lượng cao là người nước ngoài,…
Đây là những chính sách ưu đãi đầu tư đặc thù, vượt trội; các chính sách ưu đãi này chỉ áp dụng đối với các ngành, lĩnh vực ưu tiên khác, có quy mô vốn đầu tư từ 30.000 tỷ đồng trở lên. Trong tháng 11/2025, Bộ KH&CN đã ban hành 06 Thông tư hướng dẫn Luật và hiện nay, Bộ KH&CN đã trình Chính phủ 02 Nghị định hướng dẫn Luật và dự kiến sẽ có hiệu lực đồng thời với Luật vào ngày 01/01/2026.
Thách thức lớn nhất vẫn là nguồn nhân lực
Theo các chuyên gia, thách thức lớn nhất đối với ngành bán dẫn Việt Nam hiện nay là nguồn nhân lực. Mặc dù có lợi thế về nhân lực khoa học công nghệ, nhưng tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp ngành kỹ thuật làm việc trong công nghiệp bán dẫn vẫn còn thấp.
Ông Huỳnh Thành Đạt, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, cho biết công nghiệp bán dẫn đã vượt khỏi khuôn khổ sản xuất công nghệ cao thuần túy để trở thành hạ tầng chiến lược của nền kinh tế số và xã hội số, liên quan đến an ninh công nghệ và năng lực tự chủ quốc gia. Chiến lược phát triển ngành đến năm 2030, tầm nhìn 2050, đòi hỏi cách tiếp cận bài bản, dài hạn để đi vào thực chất.
Ngoài ra, khu vực kinh tế tư nhân cần được xác định là lực lượng đồng hành quan trọng, có vai trò dẫn dắt, đặc biệt là doanh nghiệp khởi nghiệp, nhằm hình thành năng lực nội sinh và tăng cường liên kết với khu vực FDI. Việc phát triển nhân lực phải đặt trong tổng thể đột phá giáo dục và đào tạo, đổi mới mạnh mẽ mô hình theo hướng gắn kết chặt chẽ giữa: Nhà nước, Nhà trường, và Doanh nghiệp.
Theo ông Huỳnh Thành Đạt: “Để giải quyết vấn đề này, mô hình đào tạo theo đơn đặt hàng doanh nghiệp đã được triển khai, giúp rút ngắn khoảng cách giữa đào tạo và nhu cầu thực tế. Đồng thời, việc miễn giấy phép lao động và cấp thị thực dài hạn cho chuyên gia nước ngoài cũng là một giải pháp thu hút nhân tài quốc tế”.
Đại diện đơn vị đồng hành với sự kiện, ông Lưu Huê Tiến, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần giáo dục quốc tế SUN Edu, thì lại cho rằng điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là sự lệch pha giữa đào tạo và nhu cầu thực tế, dẫn đến sinh viên mới ra trường cần phải đào tạo thêm.
Từ hiệu quả thực tiễn của mô hình đào tạo theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp mà SUN Edu đang triển khai, doanh nghiệp đề xuất Nhà nước nghiên cứu ban hành cơ chế đặt hàng đào tạo nhân lực vi mạch bán dẫn, nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn.